اعتیاد در نوجوانان چگونه شکل می گیرد

اعتیاد در نوجوانان چگونه شکل می گیرد و آیا سمزدایی برای نوجوانان مناسب است؟

برخی خانواده هایی که نگران مصرف مواد در فرزند نوجوان خود هستند ممکن است نوجوان خود را برای تشخیص یا درمان به مرکز درمانی بیاورند

ادامه

برخی خانواده هایی که نگران مصرف مواد در فرزند نوجوان خود هستند ممکن است نوجوان خود را برای تشخیص یا درمان به مرکز درمانی بیاورند. همان گونه که می دانیم به طور معمول اولین تجربه مصرف مواد افیونی در معتادان کشور ما در اوایل دهه سوم زندگی بوده و معمولا بین اولین مصرف و مصرف مستمر چند ماه و گاه چند سال فاصله زمانی وجود دارد. با در نظر گرفتن سیر طبیعی بیماری اعتیاد به مواد مخدر در جمعیت ایرانی احتمال آن که مصرف مواد افیونی در یک فرد نوجوان در حد وابستگی باشد، معمولا پایین است و نوجوان مورد اشاره در سناریوی بالا حتی در صورت مثبت بودن آزمایش ادرار از نظر مورفین، ممکن است وابسته به مواد افیونی نباشد. در این مرحله مداخلات مشاوره ای کافی است.

برخی خانواده هایی که نگران مصرف مواد در فرزند نوجوان خود هستند ممکن است نوجوان خود را برای تشخیص یا درمان به مرکز درمانی بیاورند. همان گونه که می دانیم به طور معمول اولین تجربه مصرف مواد افیونی در معتادان کشور ما در اوایل دهه سوم زندگی بوده و معمولا بین اولین مصرف و مصرف مستمر چند ماه و گاه چند سال فاصله زمانی وجود دارد. با در نظر گرفتن سیر طبیعی بیماری اعتیاد به مواد مخدر در جمعیت ایرانی احتمال آن که مصرف مواد افیونی در یک فرد نوجوان در حد وابستگی باشد، معمولا پایین است و نوجوان مورد اشاره در سناریوی بالا حتی در صورت مثبت بودن آزمایش ادرار از نظر مورفین، ممکن است وابسته به مواد افیونی نباشد. در این مرحله مداخلات مشاوره ای کافی است.

تجربه مصرف مواد در بسیاری از مواد در نوجوانی شروع می شود، بنابراین می توان اعتیاد یا وابستگی به مواد را یک اختلال تکاملی دانست. برای پیشگیری از پیشرفت تجربه مصرف مواد به اعتیاد شناسایی مصرف مواد در مراحل اولیه و تامین مداخلات موثر اهمیت بالایی دارد. مصرف مواد در نوجوانان می تواند تکامل شناختی، هیجانی و اجتماعی فرد را با اشکال مواجه سازد. مداخله زودرس اولیه – به صورت ترکیبی از درمان های روانی، اجتماعی و مداخلات دارویی در صورت نیاز- می تواند مانع پیشروی مصرف مواد افیونی به وابستگی یا اعتیاد شود.

حس کنجکاوی نوجوانان: با این وجود ممکن است برخی نوجوانان که وضع اقتصادی، اجتماعی بسیار پایینی دارند، بی خانمان هستند یا درگیر فعالیت های غیرقانونی شده اند، مواد مخدر سنگین نظیر کراک را به روش های مخاطره آمیز همچون تزریق مورد استفاده قرار می دهند. مصرف مواد در این زیرگروه خاص از نوجوانان ممکن است از مصرف مواد در بزرگسلانی که سال های مصرف مستمر تریاک داشده اند سنگین تر و پرخطرتر باشد. مطالعات نشان می دهد هرچقدر مصرف مواد در سنین پایین تر آغاز گردد، خطر وابستگی و عوارض جانبی برای سلامت فرد بالاتر خواهد بود.

حس کنجکاوی نوجوانان: با این وجود ممکن است برخی نوجوانان که وضع اقتصادی، اجتماعی بسیار پایینی دارند، بی خانمان هستند یا درگیر فعالیت های غیرقانونی شده اند، مواد مخدر سنگین نظیر کراک را به روش های مخاطره آمیز همچون تزریق مورد استفاده قرار می دهند. مصرف مواد در این زیرگروه خاص از نوجوانان ممکن است از مصرف مواد در بزرگسلانی که سال های مصرف مستمر تریاک داشده اند سنگین تر و پرخطرتر باشد. مطالعات نشان می دهد هرچقدر مصرف مواد در سنین پایین تر آغاز گردد، خطر وابستگی و عوارض جانبی برای سلامت فرد بالاتر خواهد بود.

نحوه کار با نوجوانان: در کار با نوجوانان باید حساسیت های مرتبط با سلامت نوجوانان را به طور کلی در نظر داشت، زیرا مصرف مواد اغلب نتیجه شرایط زندگی فرد نوجوان به حساب می آید. به همین دلیل ارزیابی بیماران نوجوان باید همه جانبه بوده و جنبه های مختلف طبی، روان شناختی، تحصیلی، خانوادگی و سایر جنبه های زندگی نوجوان را در برگیرد. درمان باید تا حد امکان جنبه های مختلف فرد را پوشش دهد. نوجوانان احتمالا به دلیل عدم تکمیل مناطق مغزی مربوط به کنترل مغز در مقایسه با بزرگسالان معمولا سطح بالاتری از خطرپذیری، تنوع طلبی و پیروی از فشارهای گروه همتا نشان می دهند. لذا آموزش خودکنترلی، تاب آوری، حل مسئله و تصمیم گیری باید در مداخلات روانی، اجتماعی در نظر گرفته شوند. در یک برنامه درمانی موثر برای فرد نوجوان باید نقاط قوت، وضعیت حمایت روانی، اجتماعی، تحصیلی، پزشکی و قانونی و الگوی مصرف مواد را در نظر گرفت.

نقش خانواده: پژوهش های اخیر اطلاعات مهمی درباره نیم رخ بالینی وابستگی به مواد افیونی در نوجوانان ارائه نموده و شیوع بالای اختلالات روان پزشکی همراه را در این جمعیت نشان می دهد. اختلالات روان پزشکی که اغلب با وابستگی به مواد افیونی در نواجوانان همراه است عبارتند از افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال سلوک و اختلال نقص توجه و بیش فعالی. برخی از این اختلالات (همچون اختلالات افسردگی) در میان نوجوانان دختر شایع تر است. مشخص نیست تا چه حد وجود اختلال روان پزشکی همراه عامل شروع مصرف مواد و اصلاحا «خوددرمانی» علائم روان پزشکی با مواد غیرقانونی بوده است، با این وجود درمان کافی اختلالات روان پزشکی همراه با اعتیاد اثربخشی درمان را افزایش می دهد.

نقش خانواده: پژوهش های اخیر اطلاعات مهمی درباره نیم رخ بالینی وابستگی به مواد افیونی در نوجوانان ارائه نموده و شیوع بالای اختلالات روان پزشکی همراه را در این جمعیت نشان می دهد. اختلالات روان پزشکی که اغلب با وابستگی به مواد افیونی در نواجوانان همراه است عبارتند از افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال سلوک و اختلال نقص توجه و بیش فعالی. برخی از این اختلالات (همچون اختلالات افسردگی) در میان نوجوانان دختر شایع تر است. مشخص نیست تا چه حد وجود اختلال روان پزشکی همراه عامل شروع مصرف مواد و اصلاحا «خوددرمانی» علائم روان پزشکی با مواد غیرقانونی بوده است، با این وجود درمان کافی اختلالات روان پزشکی همراه با اعتیاد اثربخشی درمان را افزایش می دهد.

نقش محیط خانواده در شروع مصرف مواد در نوجوانان بسیار برجسته است و به همان اندازه حمایت و برخورد صحیح والدین و خانواده در فرآیند بهبودی فرد نوجوان اهمیت اساسی دارد. به همین دلیل در درمان اعتیاد نوجوانان آموزش خانواده، مشاوره با خانواده و خانواده درمانی برای بهبود روابط بین والدین با بیمار یا کمک به والدین برای یادگیری حمایت از درمان جایگاه ویژه ای دارد. در سطوح بالای مشارکت خانواده و سطوح پایین بی تفاوتی خانواده اثر حفاظتی دربرابر مصرف مواد نوجوانان روی درمان اعتیاد دارد.

نقش والدین در به اعتیاد کشیدن فرزندان چیست ؟ به ‎طور كلي يافتن نقش خانواده و به ‎خصوص والدين در اعتياد فرزندان، از طريق تحليل روابط آنها با يكديگر و جو عاطفي حاكم بر خانواده روشن مي شود. پدر و مادر نقش مهم در شكل‎ دهي رفتار فرزندان و ساختار شخصيت آنها دارند. فرزندان از طريق همانندسازي با والدين بسياري از رفتارها را ياد مي‎گيرند و از سوي ديگر سبك‎هاي تربيتي والدين، روابط والدين با فرزندان، فرهنگ خانواده نيز مي‎تواند در رفتار فرزندان از جمله معتاد شدن يا نشدن آنها مؤثر باشد. 1- عدم توجه به نيازهاي عاطفي فرزندان 2- اختلافات خانوادگي 3- فقر مادي خانواده 4- اعتياد پدر و مادر و يا يكي از نزديكان 5- بي ‎سواد و يا كم ‎سواد بودن والدين

عدم توجه به نيازهاي عاطفي فرزندان: اگر نيازهاي عاطفي فرزندان از سوي خانواده به ‎صورت صحيح و مطلوب ارضا نشود، ممكن است فرزندان به اعتياد و مواد مخدر روي آورند. تحقيقات انجام شده در زمينة «بررسي و شناخت عوامل اجتماعي مؤثر در اعتياد افراد» ، «بررسي عوامل مؤثر در اعتياد جوانان به مواد مخدر» ، «بررسي علل و عوارض رواني ـ اجتماعي اعتياد در ايران» و «نقش خانواده در اعتياد جوانان» همه نشانگر آن است كه نحوة رفتار والدين افراد معتاد با فرزندانشان با بي توجهي، بدون محبت، و خشونت‎آميز بوده و رابطة عاطفي مطلوب ميان آنها وجود نداشته است. بنابراين روابط ناسالم پدر و مادر با فرزندان، باعث مي‎شود كه فرزندان براي بدست آوردن آرامش رواني خويشتن به انواع مواد مخدر آلوده شوند.

عدم توجه به نيازهاي عاطفي فرزندان: اگر نيازهاي عاطفي فرزندان از سوي خانواده به ‎صورت صحيح و مطلوب ارضا نشود، ممكن است فرزندان به اعتياد و مواد مخدر روي آورند. تحقيقات انجام شده در زمينة «بررسي و شناخت عوامل اجتماعي مؤثر در اعتياد افراد» ، «بررسي عوامل مؤثر در اعتياد جوانان به مواد مخدر» ، «بررسي علل و عوارض رواني ـ اجتماعي اعتياد در ايران» و «نقش خانواده در اعتياد جوانان» همه نشانگر آن است كه نحوة رفتار والدين افراد معتاد با فرزندانشان با بي توجهي، بدون محبت، و خشونت‎آميز بوده و رابطة عاطفي مطلوب ميان آنها وجود نداشته است. بنابراين روابط ناسالم پدر و مادر با فرزندان، باعث مي‎شود كه فرزندان براي بدست آوردن آرامش رواني خويشتن به انواع مواد مخدر آلوده شوند.

اختلافات خانوادگي: يكي ديگر از عوامل خانوادگي كه مي‎تواند زمينة انحرافات فرزندان از جمله اعتياد آنها را فراهم سازد، از هم‎ گسيختگي و اختلافات خانواده‎هاست. در تحقيق انجام شده تحت عنوان «نقش خانواده در اعتياد جوانان» يكي از عوامل مؤثر در اعتياد فرزندان اختلافات خانوادگي و عدم انسجام خانواده‎ها گزارش شده است.

فقر مادي خانواده: الف) فرزندان خانواده‎هاي فقير ممكن است جهت امرار معاش و بدست آوردن پول به شغل‎هاي كاذب از جمله خريد و فروش مواد مخدر روي آورند و به مرور زمان معتاد شوند. يا افرادي كه شغل ‎شان حمل و نقل مواد مخدر است ، ممكن است افراد كم درآمد را با دادن مقداري پول به ‎دام كشند و معتاد كنند و از آنها در جهت اهداف شوم ‎شان سوء استفاده نمايند. ب) فقر مادي در اغلب موارد با فقر فرهنگي همراه است، خانواده‎هايي كه از نظر مادي فقيرند ممكن است به مسايل عاطفي و تربيتي فرزندان نيز رسيدگي كافي نكنند و فرزندان به‎خاطر كمبود مسايل عاطفي و تربيتي به رفتارهاي نابهنجار از جمله اعتياد رو آورند.

فقر مادي خانواده: الف) فرزندان خانواده‎هاي فقير ممكن است جهت امرار معاش و بدست آوردن پول به شغل‎هاي كاذب از جمله خريد و فروش مواد مخدر روي آورند و به مرور زمان معتاد شوند. يا افرادي كه شغل ‎شان حمل و نقل مواد مخدر است ، ممكن است افراد كم درآمد را با دادن مقداري پول به ‎دام كشند و معتاد كنند و از آنها در جهت اهداف شوم ‎شان سوء استفاده نمايند. ب) فقر مادي در اغلب موارد با فقر فرهنگي همراه است، خانواده‎هايي كه از نظر مادي فقيرند ممكن است به مسايل عاطفي و تربيتي فرزندان نيز رسيدگي كافي نكنند و فرزندان به‎خاطر كمبود مسايل عاطفي و تربيتي به رفتارهاي نابهنجار از جمله اعتياد رو آورند.

اعتياد پدر و مادر و يا يكي از نزديكان: از مسايل ديگر خانوادگي در زمينة اعتياد فرزندان ، اعتياد پدر و مادر و تأثير آن در معتاد شدن فرزندان، و يا اثر معتاد بودن يكي از نزديكان بر روي نوجوانان يك فاميل است. فرزندان با مشاهدة والدين از آنها تقليد مي‎كنند. و در اعتياد با آنها همانندسازي مي‎كنند. تحقيقات انجام شده خارجي و داخلي در مورد علل اعتياد جوانان نشان مي‎دهد كه اغلب معتادان از پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ و ديگر اعضاي خانواده و يا دوستان نزديك، ياد گرفته‎اند، و آنها عوامل اصلي معتاد شدن جوانان و نوجوانان بوده است.

سمزدایی برای نوجوانان مناسب نیست. چون در سمزدایی تصمیم قطعی بیمار اولویت دارند و نوجوانان یا در انکار مصرف هستند و یا تحت تاثیر نگرانی خانواده دست به درمان می زنند و امکان حفظ پاکی زیاد نیست. در سمزدایی همکاری بیمار در بهبود و حفظ پاکی بسیار اهمیت دارد که این رفتارها را کمتر می توان در نوجوانان مشاهده کرد. بهتر است این تصمیم را به پزشک معالج سپرده و با معاینه و مشاوره ای که پزشک و کادر درمان با بیمار نوجوان انجام می دهند، بدون شک بهترین گزینه را پیشنهاد می دهند. کادر درمان از روی تجربه ای که دارند می توانند خانواده ها را در انتخاب نوع درمان راهنمایی کنند.

اعتياد پدر و مادر و يا يكي از نزديكان: از مسايل ديگر خانوادگي در زمينة اعتياد فرزندان ، اعتياد پدر و مادر و تأثير آن در معتاد شدن فرزندان، و يا اثر معتاد بودن يكي از نزديكان بر روي نوجوانان يك فاميل است. فرزندان با مشاهدة والدين از آنها تقليد مي‎كنند. و در اعتياد با آنها همانندسازي مي‎كنند. تحقيقات انجام شده خارجي و داخلي در مورد علل اعتياد جوانان نشان مي‎دهد كه اغلب معتادان از پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ و ديگر اعضاي خانواده و يا دوستان نزديك، ياد گرفته‎اند، و آنها عوامل اصلي معتاد شدن جوانان و نوجوانان بوده است.

سمزدایی برای نوجوانان مناسب نیست. چون در سمزدایی تصمیم قطعی بیمار اولویت دارند و نوجوانان یا در انکار مصرف هستند و یا تحت تاثیر نگرانی خانواده دست به درمان می زنند و امکان حفظ پاکی زیاد نیست. در سمزدایی همکاری بیمار در بهبود و حفظ پاکی بسیار اهمیت دارد که این رفتارها را کمتر می توان در نوجوانان مشاهده کرد. بهتر است این تصمیم را به پزشک معالج سپرده و با معاینه و مشاوره ای که پزشک و کادر درمان با بیمار نوجوان انجام می دهند، بدون شک بهترین گزینه را پیشنهاد می دهند. کادر درمان از روی تجربه ای که دارند می توانند خانواده ها را در انتخاب نوع درمان راهنمایی کنند.

پس معطل نکنید و اگر عزیزی از خانواده درگیر مواد افیونی هستند و ترس از درمان یا نگران آبروی خودشون هستند با سمزدا تماس بگیرید. تا در کوتاه ترین زمان و بدون درد و عوارض عزیز شما یک درمان خوب رو تجربه کنه و حتما این سایت رو به دوستانی که نیاز به مشاوره درمانی اعتیاد دارند هم معرفی کنید. آژانس توریست درمانی در خدمت شماست.